Onderwijs, indoctrinatie en het meldpunt

Hoewel ik van mening ben dat alles wat je aandacht geeft groeit, ga ik toch even aandacht besteden aan het meldpunt van Forum voor Democratie. Doorslag daarbij gaf mij de uitspraak van Harm Beertema bij Jinek dat het maken van filmopnames van docenten hen zou disciplineren, alsof het om delinquenten zou gaan. 

Mijn verhaal gaat over drie verschillende docenten die ik ergens in mijn lange onderwijsloopbaan ben tegengekomen. Allemaal uit een tijd waarin het gelukkig niet mogelijk was filmpjes op te nemen tijdens de les.

Het woord indoctrinatie roept bij de meeste mensen negatieve associaties op. Maar voor mij is het ook verbonden met een van de meest inspirerende docenten, die ik ooit heb gehad. Hij gaf les op de PA en in de eerste les stelde hij zich voor door zijn naam te noemen gevolgd door “…en ik indoctrineer.” Dat was een heftige binnenkomer! Maar voor mij een waardevolle les: als docent heb je invloed op het gedachtengoed van je leerlingen en werkelijk niemand is neutraal. Zo heeft elke voorbeeldzin, die je gebruikt, al een lading: gebruik je bij voorbeeld jongens- of meisjesnamen en zijn die namen Nederlands of hebben ze een andere oorsprong? Het is belangrijk je daarvan steeds bewust te zijn; vooral op momenten dat er onderwerpen in je les aan bod komen, waarvan je weet dat ze gevoelig liggen. 

Een docent, die dat minder goed begrepen had, gaf mij in de derde klas vwo godsdienst. Hij vertelde de 28 pubers, die hem waren toevertrouwd, bij herhaling dat het goed was geestverruimende middelen zoals heroïne en LSD een keer te gebruiken, omdat je dan wist wat het met je deed. Waarschijnlijk deed hij dat ook in de andere klassen waar hij lesgaf. Wij vonden het wel grappig en ik denk niet dat er veel van mijn klasgenootjes door aan de drugs geraakt zijn, maar ouders waren minder gecharmeerd van de ideeën van deze meneer en binnen de kortste keren was de man van school verdwenen, volgde er een officiële brief van de rector aan de ouders met een korte toelichting en gingen we over tot de orde van de dag. 

Al eerder had ik meegemaakt dat een docent vanwege zijn ideeën de school moest verlaten. Dit geval speelde op de katholieke basisschool, waar een geliefd docent in conflict kwam met het bestuur, omdat hij actief lid was van de communistische partij. Ik begreep er toen niets van en heb meegedaan aan een demonstratie op het schoolplein om het bestuur op andere gedachten te brengen, terwijl mijn ouders via de ouderraad juist bezig waren hun zorgen over deze man (“communisten zijn tegen religie, dus hebben geen plaats op een katholieke school”) met het bestuur te bespreken. Hoewel ik zelf geen les had van de man, kon ik me niet voorstellen dat zijn ideeën zo abject zouden zijn, dat hij zijn beroep niet meer op onze school uit zou mogen voeren. Ik heb er destijds veel heftige gesprekken met mijn vader over gevoerd. Het bestuur heeft uiteindelijk “de zaak” gewonnen en de docent moest verdwijnen. Hoewel ik me nog steeds afvraag of dit de juiste weg was, begrijp ik (heel wat jaren ouder en wijzer) wel waar de angel zat. 

Deze drie voorbeelden bewijzen voor mij dat een meldpunt volkomen nutteloos is:
·     De meeste docenten zijn zich gelukkig heel erg bewust van hun invloed op leerlingen en zullen daar naar handelen.
·     Daar waar het mis gaat, hebben we uitstekende mechanismen om te handelen: ouders kunnen klachten indienen bij het bestuur (of de inspectie) en zij hebben de macht en de middelen om vervolgens in actie te komen. Dat was in de jaren 70 en 80 zo, maar nu nog steeds. En daarbij hebben we geen filmmateriaal of geluidopnames nodig.
·     Aangezien dit meldpunt geen enkele status heeft wat dat betreft, zal het niet leiden tot een oplossing van het “probleem” (voor zover dat er al is), maar maakt het wel het werk van een docent een stuk moeilijker, zeker als daarbij alles wat ze zeggen, kan worden vastgelegd en (uit zijn verband gerukt) de wereld in geslingerd wordt.

Al vele collega’s hebben zich al uitgesproken tegen dit meldpunt en uitgelegd dat goede docenten hun leerlingen leren te argumenteren, kritisch denken etc. Veel bestuurders van onderwijsinstellingen, de ministers en de premier hebben inmiddels ook afkeurend gereageerd op dit meldpunt. Gelukkig maar, want onderwijs is te mooi en te belangrijk om er zoiets lelijks van te maken.





Reacties